L-karnityna – czym jest, jaka jest jej rola w organizmie?

MOTYWACJA

L-karnityna to związek chemiczny syntetyzowany w organizmie człowieka. Pełni on ważną rolę w metabolizmie lipidów i w procesach detoksykacji, a więc przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Najbardziej znany jest jako suplement diety stosowany przez sportowców i osoby pragnące zredukować nadmierną masę ciała. Jakie jest potencjalne ryzyko zażywania suplementów L karnityny? Jakie korzyści wynikają ze wzbogacenia diety o ten związek?

L-karnityna, co to za substancja?

Organizm ludzki może wytwarzać L-karnitynę z aminokwasów lizyny i metioniny. Do tego procesu niezbędna jest witamina C, B6, PP i żelazo. Weganie lub osoby borykające się z pewnymi defektami genetycznymi mogą nie być w stanie wyprodukować wystarczającej ilości tego związku. L-karnityna może być też dostarczona z pożywieniem. Karnityna występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, np. w wołowinie, wieprzowinie, rybach, drobiu, mleku oraz w produktach roślinnych: tempeh (sfermentowana soja), pszenica, szparagi, awokado. Źródła pokarmowe L-karnityny są szybciej i lepiej wchłaniane niż suplementy. Badania pozwalają oszacować, że 57-84% L-karnityny wchłaniane jest, gdy pochodzi ona z pożywienia, natomiast z suplementów wchłania się jedynie 14-18%.

Około 98% zapasów L-karnityny zmagazynowane jest w mięśniach, a śladowe ilości skryte są w mózgu, sercu, wątrobie i krwi. U mężczyzn L-karnityna jest również magazynowana w nasieniu.

Działanie L karnityny

L-karnityna przyczynia się do:

– przemieszczenia kwasów tłuszczowych do komórek w celu ich przetworzenia na energię, a więc hamuje powstawanie tkanki tłuszczowej;

– detoksykacji poprzez usuwanie z organizmu toksycznych metabolitów towarzyszących procesowi produkcji energii, a także unieczynnienie szkodliwych dla zdrowia pierwiastków metalicznych;

– wymiatania wolnych rodników tlenowych, czyli wykazuje potencjał antyoksydacyjny.

Według badań naukowych dawka 2 g L-karnityny na dobę wydaje się bezpieczna i nie powinna powodować skutków ubocznych. Inne testy pokazują, że nawet taka dawka może wywoływać objawy niepożądane u osób bardziej wrażliwych na działanie tej substancji. Skutkami ubocznymi są: nudności, biegunka, ból głowy, niepokój, trudności z zasypianiem – szczególnie, gdy preparat L-karnityny przyjmowany jest na wieczór. Przekroczenie dawki 3 g suplementu na dobę poziom może spowodować przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia krwi, podwyższenie temperatury ciała.

L-karnityna jest niewskazana dla osób:

– borykających się z chorobami tarczycy, bowiem może zakłócać aktywność hormonów tego narządu,

– cierpiących na przewlekłe schorzenia nerek.

L-karnityna może być przyczyną drgawek u osób, u których wcześniej nie rozpoznano padaczki lub zaburzeń napadowych. Substancja ta może spowodować niepożądane interakcje z różnymi lekami, ziołami, innymi suplementami, dlatego jej stosowanie należy skonsultować z lekarzem.

Objawy niedoboru L karnityny

Niedobory L karnityny mogą mieć podłoże genetyczne bądź wtórne, czyli nabyte. To pierwsze czasami występuje u wcześniaków, natomiast niedobory nabyte pojawiają się u wegetarian i wegan, a także u osób ze schorzeniami wątroby czy nerek – miejsc produkcji karnityny.

Niedobór L karnityny prowadzi do zahamowania spalania kwasów tłuszczowych, które zaczynają kumulować się w mięśniach szkieletowych i w wątrobie, co skutkuje spadkiem poziomu glukozy oraz osłabieniem wspomnianych mięśni, niewydolnością mięśnia sercowego i rozwojem choroby niedokrwiennej.

Stosowanie L karnityny – dla kogo suplementacja?

U osoby zdrowej wątroba i nerki wytwarzają L karnitynę z dwóch aminokwasów, lizyny i metioniny, więc wzbogacanie diety o tę substancję nie jest wymagane. Ryzyko niedoboru jest wyższe u osób z chorobami tych narządów, jednak nie należy według własnego uznania rozpoczynać suplementacji diety – taka decyzja wymaga konsultacji z lekarzem. Kobiety w ciąży i karmiące piersią nie powinny stosować karnityny, ponieważ jej bezpieczeństwo dla przyszłych matek i niemowlaków nie jest zbadane.

Mimo, że poziomy L-karnityny są często niższe u osób ograniczających lub unikających produktów zwierzęcych, nie istnieją badania, które potwierdziłyby korzyści płynące ze stosowania suplementacji w tych populacjach. W przypadku osób w wieku podeszłym, testy medyczne pokazały, że 2 g L-karnityny dziennie zmniejszyły zmęczenie mięśni u osób starszych. Podobnie jak w przypadku każdego suplementu, przed zażyciem L-karnityny należy porozmawiać z lekarzem.

Przyjrzyjmy się wpływowi L-karnityny na różne narządy:

– mózg

L-karnityna, a zwłaszcza jej forma zwana acetylo-L-karnityną (ACL), może mieć korzystny wpływ na pracę mózgu u seniorów. Codzienne zażywanie acetylo-L-karnityny przyczynia się do zahamowania pogorszenia funkcji mózgu związanego z chorobą Alzheimera i innymi schorzeniami degeneracyjnymi mózgu. Suplementy acetylo-L-karnityny wpływają na poprawę pamięci i spowalniają jej zaburzenia związane z wiekiem.

– serce

Istnieją badania wskazujące na zdolność acetylo-L-karnityny do redukowania ciśnienia krwi i procesu zapalnego związanego z chorobami serca. U osób borykających się z nadciśnieniem zaobserwowano, że 2 g acetylo-L-karnityny na dobę spowodowały znaczny spadek skurczowego ciśnienia krwi. 12- miesięczne badanie wykazało, że suplementacja L-karnityny spowodowała poprawę stanu zdrowia pacjentów z niewydolnością serca i zmniejszyła umieralność z powodu schorzeń serca.

– wydolność fizyczna

Istnieją badania potwierdzające korzyści płynące z suplementacji L-karnityny na wyniki sportowe. Związek ten może wspierać zdolności regeneracyjne mięśni, a także zwiększyć dopływ tlenu do nich. Zauważono też, że L-karnityna prawdopodobnie przyczynia się do zwiększenia przepływu krwi, pomagając opóźnić zmęczenie mięśni, a także wspiera produkcję czerwonych krwinek.

– cukrzyca typu 2

Obserwacje wykazały, że L-karnityna może redukować objawy cukrzycy typu 2, a wśród osób przyjmujących leki przeciwcukrzycowe wpływa na obniżenie poziomu cukru we krwi w porównaniu z poziomem wykazanym u osób zażywających placebo. Może również wpływać na obniżenie stężenia glukozy we krwi u pacjentów ze stanem przedcukrzycowym.

– układ nerwowy i mięśniowy

Acetylo-L-karnityna może wspomagać tworzenie komórek nerwowych i zmniejszać ból u osób z neuropatią np. obwodową neuropatią czuciową wywołaną chemioterapią. Testy wskazują, że suplementacja karnityną może wpływać na spadek poziomu bólu i poprawić komfort psychiczny u osób z fibromialgią (FMS) i zespołem przewlekłego zmęczenia (CFS). Badania wykazały wpływ ALC na zmniejszenie bólu u osób z rwą kulszową.

Podjęcie decyzji o suplementacji wymaga przeprowadzenia szczegółowych badań oraz konsultacji z lekarzem specjalistą, który podejmuje decyzję o ewentualnej konieczności włączenia suplementu, dawkowaniu oraz czasie trwania kuracji.

L karnityna dla osób odchudzających się – czy warto?

L-karnityna odpowiada za transport długołańcuchowych kwasów tłuszczowych do komórek w celu pozyskania energii, dlatego panuje przekonanie, że zwiększa ona zdolność do redukowania poziomu tkanki tłuszczowej w organizmie, co przekłada się na spadek masy ciała. Badania nie potwierdzają jednoznacznie wpływu tego suplementu na wzrost spalania tłuszczu i wspomaganie odchudzania. Pamiętaj, że suplementy diety, jako „spalacze tłuszczu”, nie mogą być zażywane bez kontroli lekarza. Osoby z nadwagą czy otyłością powinny przeprowadzić proces odchudzania pod opieką specjalisty ds. żywienia. Dietetyk ustali zapotrzebowanie energetyczne i ułoży indywidualnie dopasowany jadłospis, w którym nie braknie naturalnych źródeł L-karnityny.