Co jeść przy refluksie

12 października 2023

Refluks występuje, gdy dochodzi do cofania się kwasów żołądkowych do przełyku, co może wywoływać uciążliwe objawy, takie jak zgaga. Dieta wpływa na pracę dolnego zwieracza przełyku oraz na ilość kwasu solnego wytwarzanego przez żołądek, dlatego unikanie pewnych produktów łagodzi objawy refluksu żołądkowo-przełykowego oraz choroby refluksowej przełyku (GERD).

Refluks żołądkowo przełykowy – czym jest?

Refluks żołądkowo-przełykowy to zarzucanie kwaśnej treści z żołądka do przełyku. Większość ludzi od czasu do czasu doświadcza refluksu i związanej z nim zgagi, zwłaszcza po zbyt szybkiej konsumpcji posiłku lub spożyciu dużej ilości pikantnych czy wysokotłuszczowych smakołyków. Natomiast GERD, czyli choroba refluksowa przełyku, jest poważnym schorzeniem, które dotyka około 20% populacji. Jeśli masz objawy refluksu żołądkowo-przełykowego częściej niż dwa razy w tygodniu, a dodatkowo doświadczasz przewlekłego kaszlu i bólu w klatce piersiowej, zgłoś się do lekarza pierwszego kontaktu, bowiem może rozwijać się u Ciebie GERD. Nieleczona choroba może powodować poważne konsekwencje dla Twojego zdrowia:

zapalenie przełyku, którego główne objawy to ból podczas połykania i pieczenie w przełyku,
zwężenie przełyku odczuwane jako trudności w połykaniu,
przełyk Barretta, czyli stan obejmujący trwałe zmiany patologiczne w nabłonku przełyku,
rak przełyku,
erozja szkliwa zębów, choroby dziąseł,
problemy z oddychaniem, które mogą być zarówno objawami, jak i powikłaniami; obejmują one suchy kaszel, zapalenie krtani, chrypkę, zapalenie płuc, świszczący oddech.

Jak powstaje refluks?

Dolny zwieracz przełyku (LES), czyli mięsień zlokalizowany na końcu przełyku, rozluźnia się i otwiera przy przełykaniu, a następnie zaciska się i ponownie zamyka. Refluks występuje, gdy LES nie zaciska się lub nie zamyka prawidłowo, co powoduje, że kwaśna treść z żołądka może dostać się do przełyku. Taki stan ma miejsce przy istnieniu przepukliny rozworu przełykowego, co zwiększa prawdopodobieństwo, że LES nie będzie mógł prawidłowo sprawować swojej funkcji.

Inne przyczyny refluksu żołądkowo-przełykowego:

ciąża – jeśli kobieta zmagała się z refluksem przed zajściem w ciążę, objawy mogą się pogorszyć. Zmiany hormonalne podczas ciąży powodują częstsze rozluźnianie mięśni przełyku, a rosnący płód wywiera nacisk na żołądek, co podnosi ryzyko przedostania się kwasu żołądkowego do przełyku,
astma – niektóre badania wskazują, że GERD pogarsza objawy astmy, z kolei astma i leki stosowane w jej terapii zwiększają ryzyko wystąpienia GERD,
zespół jelita drażliwego (IBS).

Objawy związane z GERD występują częściej u osób z IBS niż w populacji ogólnej.

Choroba refluksowa u niemowląt

Jeśli dziecko często wypluwa jedzenie lub wymiotuje, może rozwijać się u niego GERD.

Objawy u niemowląt, które powinny zaniepokoić to:

kłopoty z połykaniem,
krztuszenie się lub dławienie,
czkawka,
drażliwość podczas lub po karmieniu,
wyginanie pleców w łuk podczas lub po karmieniu,
utrata masy ciała lub zahamowany wzrost,
nawracający kaszel lub zapalenie płuc,
trudności ze snem.

Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego

Najczęstszym objawem refluksu kwasu jest zgaga, czyli nieprzyjemne uczucie pieczenia w klatce piersiowej, które może przenosić się do szyi i gardła.

Inne objawy refluksu żołądkowo przełykowego:

kwaśny lub gorzki posmak w tylnej części ust,
epizody ulewania treści z żołądka do ust,
mdłości,
ból w klatce piersiowej,
ból podczas połykania,
trudności z połykaniem,
przewlekły kaszel,
ochrypły głos,
nieświeży oddech – halitoza.

Dieta przy refluksie żołądkowym – jak zmniejszyć objawy refluksu

Istnieją produkty, których spożycie może spowodować objawy refluksu, są to:

potrawy smażone, żywność typu fast food – wysoka zawartości tłuszczu powoduje uwalnianie soli żółciowych do przewodu pokarmowego, co może podrażniać przełyk. Żywność wysokotłuszczowa stymuluje uwalnianie cholecystokininy (CCK), czyli hormonu, który rozluźnia dolny zwieracz przełyku, umożliwiając zawartości żołądka wędrowanie z powrotem do przełyku. Przeprowadzono eksperyment, w którym osoby z GERD spożywały potrawy o wysokiej zawartości tłuszczu. Ponad połowa uczestników stwierdziła, że doświadcza objawów refluksu po zjedzeniu takich dań. Gdy osoby te wyeliminowały z diety wyzwalające pokarmy, odsetek osób, które doświadczyły zgagi, zmniejszył się z 93% do 44%.

Należy pamiętać, że tłuszcze są istotną częścią zdrowej diety. Zamiast ich unikać, staraj się spożywać je z umiarem, bez stosowania obróbki termicznej i wybieraj zdrowe źródła, takie jak tłuste ryby bogate w dobroczynne kwasy omega-3 oraz oleje roślinne zawierające wartościowe jednonienasycone kwasy tłuszczowe (np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy).

pomidory i przetwory pomidorowe,
czekolada i wyroby czekoladowe,
czosnek,
cebula – u osób borykających się z refluksem żołądkowym konsumpcja posiłku zawierającego surową cebulę podnosi ryzyko pojawiania się zgagi i odbijania w porównaniu ze spożywaniem identycznego posiłku, który nie zawiera cebuli. Surowa cebula jest ciężkostrawna i może podrażniać nabłonek przełyku,
kawa – wpływa ona na rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku, zwiększając ryzyko refluksu,
napoje gazowane – regularne spożywanie tych napojów przyczynia się do odczuwania zgagi, pełności i odbijania,
owoce cytrusowe i soki cytrusowe – sok pomarańczowy i sok grejpfrutowy, to powszechne wyzwalacze zgagi, z uwagi na zawartość w nich kwaśnych związków, które podrażniają nabłonek przełyku,
mięta zawarta w herbatach ziołowych i dodawana dla poprawy smaku żywności; badania wskazują, że winowajcą może być mentol, związek znajdujący się w mięcie, który nasila symptomy refluksu.

Co pić przy chorobie refluksowej?

Herbata ziołowa

Herbaty ziołowe wspomagają trawienie i łagodzą problemy gastryczne, takie jak nadmiar wydzielanych gazów czy nudności. Wybierz napar z rumianku, lukrecji, korzenia prawoślazu. Lukrecja pomaga stymulować wydzielanie śluzu przez błonę śluzową przełyku, co zmniejsza wpływ cofającego się kwasu żołądkowego.

Napoje z imbirem stosowane są przy nudnościach, ale nadal nie jest jasne, czy rzeczywiście pomagają łagodzić objawy refluksu. Istnieją badania, w których zgaga jest konsekwencją przyjmowania zbyt dużej ilości imbiru.

Postaraj się jednak nie spożywać płynów bezpośrednio przed, w trakcie i po jedzeniu – rozcieńczają one sok żołądkowy, co pogarsza trawienie. Ponadto duża ilość płynu wypita do posiłku zwiększa objętość żołądka, co również może sprzyjać epizodom refluksu.

Mleko o niskiej zawartości tłuszczu lub odtłuszczone

Ze względu na naturalną alkaliczność mleko bywa używane, jako sposób na złagodzenie objawów zgagi. Początkowo wpływ mleka może być kojący, ale zawarty w nim tłuszcz i białko może ostatecznie rozluźnić dolny zwieracz przełyku i pogorszyć objawy refluksu. Wybieraj mleko o niskiej zawartości tłuszczu (1,5-2%).

Mleko roślinne

Mleko roślinne, to alternatywa dla mleka krowiego wśród osób z borykających się z nietolerancją laktozy lub tych, które doświadczają nasilenia objawów refluksu po spożyciu produktów mlecznych. Rynek produktów spożywczych oferuje m.in. mleko sojowe i mleko migdałowe. Produkty roślinne mają niższą zawartość tłuszczu w porównaniu do większości produktów mlecznych, co czyni je bezpieczniejszym wyborem dla osób z chorobą refluksową.

Soki warzywne o niskiej kwasowości

Dobrą opcją przy refluksie są świeżo wyciśnięte napoje z buraków, marchwi z dodatkiem szpinaku, ogórka lub gruszki. Uwaga na soki na bazie pomidorów – mogą one wywoływać objawy GERD.

Woda kokosowa

Niesłodzona woda kokosowa jest dobrym źródłem elektrolitów, wspomaga zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie.

Dieta refluksowa – co jeść przy chorobie refluksowej przełyku?

Dieta powinna być zindywidualizowana, gdyż wiele osób inaczej reaguje na poszczególne produkty, zarówno te dozwolone, jak i przeciwwskazane. Dlatego bardzo ważna jest obserwacja siebie i reakcji organizmu na dany produkt/danie.

wskazane są warzywa niskofermentujące, tj sałaty, ziemniaki, szparagi, bakłażan, kalafior, brokuł. Obserwuj swoje reakcje na warzywa strączkowe, cebulowe, ogórki, paprykę;
produkty zbożowe: pieczywo jasne, graham, pszenne z ziarnami, płatki owsiane, kasze drobnoziarniste, biały ryż i makaron;
owoce inne niż cytrusowe: banany, jabłka i gruszki, brzoskwinie, melon, mango;
chude mięso: kurczak, indyk, wołowina, cielęcina;
białka jaj (ogranicz żółtka jaj, które są bogate w tłuszcz i mogą wywoływać objawy refluksu),
oleje roślinne, oliwa z oliwek, orzechy,
zarówno chude, jak i tłuste ryby morskie .

Choroba refluksowa przełyku a styl życia

Jakie zmiany w stylu życia należy wprowadzić, aby złagodzić objawy choroby refluksowej?

Unikaj leżenia po posiłku – odczekaj z pozycją leżącą do trzech godzin po jedzeniu,
spożywaj częściej mniejsze posiłki, ponieważ jedzenie mniejszych objętościowo posiłków to mniejszy nacisk na żołądek, co redukuje prawdopodobieństwo cofania się treści żołądkowej,
noś luźną odzież, aby uniknąć uciskania brzucha. Noszenie zbyt ciasnych ubrań może zwiększyć epizody refluksu żołądkowego, zwłaszcza w przypadku ciasnych spodni i pasków,
utrzymuj prawidłową masę ciała. Choroba refluksowa jest najbardziej rozpowszechniona u osób z nadwagą lub otyłością. Otyłość, zwłaszcza brzuszna, wywiera większy nacisk na żołądek co zwiększa ryzyko, że kwaśna treść będzie cofać się do przełyku i powodować zgagę. Naukowcy wykazali, że zmniejszenie masy ciała o 10% może znacząco zmniejszyć objawy refluksu u osób z nadmierną masą ciała,
rzuć palenie. Skutkiem palenia papierosów są zmiany w dolnym zwieraczu przełyku (LES), co wzmaga częstotliwość epizodów zgagi. Bierne palenie także nie pozostaje obojętne dla funkcjonowania LES,
trzymaj głowę wyżej podczas snu. Niektóre osoby doświadczają objawów refluksu w nocy, co może wpływać na jakość snu i utrudniać zasypianie. Badania pokazują, że lekkie uniesienie tułowia i głowy poprzez zakup odpowiedniej poduszki zmniejsza odczuwanie zgagi,
obniż poziom stresu. Opanowanie technik rozluźniających spięte mięśnie pomaga w zwiększeniu kontroli nad własnym ciałem.

Leczenie choroby refluksowej

Terapia choroby refluksowej odbywa się przy użyciu leków możliwych do nabycia bez recepty (OTC), jak i dostępnych po wypisaniu recepty przez lekarza.

środki zobojętniające sok żołądkowy, takie jak węglan wapnia, są stosowane przy sporadycznych i łagodnych symptomach refluksu żołądkowego i GERD,
blokery receptora H2, np. cymetydyna, obniżają ilość kwasu solnego wytwarzanego przez żołądek. Wiele blokerów H2 jest dostępnych bez recepty, ale lekarz może przepisać większe dawki tych leków,
inhibitory pompy protonowej, takie jak rabeprazol, dekslanzoprazol, są najskuteczniejszymi metodami leczenia przewlekłego refluksu. Zmniejszają produkcję kwasów żołądkowych, wystarczy przyjmować je raz dziennie. Długotrwałe stosowanie inhibitorów pompy protonowej może jednak doprowadzić do niedoboru witaminy B12 w ustroju. Ponieważ wydzielanie kwasu solnego jest jednym z mechanizmów obronnych organizmu przed bakteriami, jego obniżone wydzielanie może skutkować rozwojem infekcji.

W rzadkich przypadkach w leczeniu choroby refluksowej przełyku wykonuje się zabieg chirurgiczny, ale istnieje ryzyko, że taka ingerencja może prowadzić do wzmożonego występowania wzdęć lub problemów z połykaniem.