Dieta optymalna, czyli dieta Kwaśniewskiego

Dieta optymalna Kwaśniewskiego, podobnie jak dieta Atkinsa, ogranicza produkty węglowodanowe, a więc produkty zbożowe, rośliny strączkowe i owoce na rzecz produktów wysokotłuszczowych. Taki jadłospis ma za zadanie doprowadzić do utraty zbędnych kilogramów. Czy na pewno jest korzystny dla zdrowia? Czy dietę optymalną może stosować każdy? 

Dieta Kwaśniewskiego a dieta Atkinsa 

Dieta Kwaśniewskiego i dieta Atkinsa to popularne plany żywieniowe, które ograniczają spożycie węglowodanów (diety takie zwane są ogólnie „dietami low carb”)w celu utraty wagi i poprawy ogólnego stanu zdrowia. Dr Robert Atkins, amerykański kardiolog, stworzył swoją dietę na początku lat 70. XX wieku. Według dr Atkinsa tycie spowodowane jest nadmierną konsumpcją produktów o dużej zawartości rafinowanych węglowodanów, czyli cukru, syropu kukurydzianego i białej mąki. Rafinowane węglowodany, a więc słodycze, słodzone napoje, białe pieczywo i makarony, mają wysoki indeks glikemiczny (IG), co oznacza, że po ich spożyciu dochodzi do nagłego wzrostu poziomu glukozy we krwi (glikemia), a to pociąga za sobą wyrzut dużych ilości insuliny celem jego obniżenia. Gdy stężenie glukozy we krwi jest niskie, organizm sięga po zapasy tłuszczu, a także tłuszczu z pożywienia, jako źródła energii. Ten mechanizm jest wykorzystywany w dietach niskowęglowodanowych, jakimi są dieta Atkinsa i dieta Kwaśniewskiego. Osoba odżywiająca się według jednej z wyżej wymienionych diet chudnie poprzez ograniczenie ilości produktów węglowodanowych w menu, natomiast artykuły dostarczające białka zwierzęcego, czyli mięso, ryby, mleko i jego przetwory, nie muszą być limitowane. Spalanie tłuszczów prowadzi do powstania ciał ketonowych (ketonów), które zużywane są jako paliwo dla ustroju. Dlatego dieta Atkinsa w początkowej fazie przypomina dietę ketog, chociaż spożycie białka jest zazwyczaj wyższe, a tłuszczu jest niższe w porównaniu z typowym menu ketogenicznym. 

Dieta Atkinsa podzielona jest na 4 fazy: 

– Faza 1 dopuszcza 20–25 g węglowodanów dziennie. Na tym etapie cukry pochodzą głównie z warzyw o niskiej zawartości skrobi, takich jak zielone warzywa liściaste. 

– Faza 2 zezwala na spożycie 25–50 g węglowodanów na dobę. Stopniowo wprowadzane są artykuły spożywcze bogate w błonnik oraz witaminy antyoksydacyjne i minerały, czyli orzechy, nasiona, warzywa o niskiej zawartości węglowodanów i owoce jagodowe. 

– Faza 3 pozwala wprowadzić do menu maksymalnie 80 g węglowodanów dziennie, aż do osiągnięcia docelowej masy ciała i utrzymania jej przez co najmniej miesiąc. Można rozpocząć wprowadzanie do diety roślin strączkowych, owoców, warzyw bogatych w skrobię i produktów pełnoziarnistych. 

– Faza 4, określana jako podtrzymująca, umożliwia konsumpcję 80–100 g węglowodanów dziennie. Celem tego etapu diety jest ustabilizowanie masy ciała i świadome spożywanie takiej ilości cukrów, która nie spowoduje tycia. 

Zasady diety Kwaśniewskiego 

Na diecie Kwaśniewskiego spożycie tłuszczu powinno wynosić 2 – 3,5 g/kg masy ciała, natomiast ilość dostarczonych węglowodanów nie może przekroczyć 0,8 g/kg masy ciała. Proporcja białka, tłuszczów i węglowodanów, jakiej należy przestrzegać, to odpowiednio 1/2-3,5/0,8. Stosowanie diety Kwaśniewskiego polega na wprowadzeniu do jadłospisu następujących zaleceń: 

• Dieta powinna bazować na tłuszczach pochodzenia zwierzęcego, takich jak: masło, ryby, mięso i jego przetwory, tłusty nabiał. Smażenie jest dozwoloną metodą obróbki potraw mięsnych czy ryb. 

• W menu codziennie powinny znaleźć się 4 jaja. 

• Ilość i rodzaj serów nie ma ograniczeń, może to być każdy gatunek sera żółtego i pleśniowego. 

Dieta Kwaśniewskiego – produkty dozwolone 

Dieta optymalna powinna obfitować w: 

– tłuste mięso i podroby, 

– tłuste ryby oraz konserwy, 

– jaja, 

– sery, śmietanę, tłuste mleko, 

– masło, smalec, słoninę, 

– orzechy, nasiona, 

– majonez, 

– warzywa o niskiej zawartości cukru, np. pomidory, ogórki.

Owoce jagodowe, np. truskawki, borówki, należy dodawać do menu w niewielkich ilościach. Nie ma przeciwwskazań do picia kawy oraz herbaty. 

Dieta Kwaśniewskiego – jakich produktów spożywczych unikać? 

Zgodnie z zasadami diety optymalnej niektóre produkty powinny zostać wyeliminowane z menu: 

– słodycze, ciasta, 

– miód, dżem,

– budynie, 

– owoce z wyjątkiem jagodowych, 

– kompoty, 

– rośliny strączkowe, 

– pieczywo i artykuły na bazie mąki, 

– warzywa skrobiowe, np. ziemniaki, kukurydza, 

– sól. 

Zalety diety optymalnej 

Główną zaletą diety Kwaśniewskiego jest stosunkowo szybka utrata zbędnych kilogramów. W krótkim okresie dieta niskowęglowodanowa powoduje większą redukcję masy ciała niż dieta niskotłuszczowa, natomiast w dłuższej perspektywie diety te dają podobne wyniki w odniesieniu do zrzucania zbędnych kilogramów. Plusem diety wysokotłuszczowej jest to, że uczucie sytości utrzymuje się dłużej, co pozwala wyeliminować podjadanie między posiłkami. Dieta niskowęglowodanowa pozwala diabetykom lepiej kontrolować poziom cukru we krwi, czyli glikemię, poprzez zmniejszenie spożycia węglowodanów, co pomaga ustabilizować glikemię poposiłkową. 

Obserwacja ponad 1300 osób przebywających na diecie Atkinsa pozwoliła wykazać, że menu obfitujące w tłuszcze powoduje większy spadek trójglicerydów i bardziej znaczący wzrost poziomu cholesterolu HDL, niż u osób stosujących dietę niskotłuszczową. Wysoki stosunek trójglicerydów do HDL wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób serca i naczyń krwionośnych. 

Naukowcy z All India Institute of Medical Sciences w New Delhi odkryli, że zmodyfikowana na wzór diety ketogenicznej wersja diety Atkinsa, w połączeniu z lekami, jest obiecującą terapią dla osób borykających się z padaczką lekooporną. 

Minusy diety Kwaśniewskiego 

Wady diety Kwaśniewskiego i wady diety Atkinsa są podobne. W początkowym stadium wprowadzania zmian w jadłospisie można odczuwać: 

– bóle i zawroty głowy, 

– mdłości,

– osłabienie, 

– zaparcia, 

– przykry zapach z ust.

Gdy organizm jest w trakcie przestawiania się na wykorzystywanie tłuszczu jako źródła energii, ketony ulegają nagromadzeniu i wówczas dochodzi do zwiększonego wydalania elektrolitów z moczem, co może powodować powyższe objawy. 

Wadą diety Kwaśniewskiego jest niska zawartość witamin z grupy B oraz witamin antyoksydacyjnych C i E. Niewielka jest także podaż błonnika, co może przełożyć się na spowolnienie pracy jelit, a następnie zaburzenie rytmu wypróżnień. Błonnik chroni przed chorobami serca i niektórymi rodzajami nowotworów, pomaga regulować apetyt oraz wspomaga gromadzenie się pożytecznej dla zdrowia człowieka mikroflory jelitowej. Niektóre badania wskazują, że diety wysokotłuszczowe, takie jak dieta Atkinsa, powodują niekorzystne zmiany w funkcjonowaniu mikrobiomu jelitowego. Jeden z metabolitów mikroflory jelitowej, określany jako N-tlenek trimetyloaminy (TMAO), predysponuje do powstania nagłych incydentów sercowo-naczyniowych np. zawału serca i udaru mózgu. W badaniu nad wpływem kilku popularnych diet na stężenie TMAO, dieta Atkinsa korelowała z wyższym ryzykiem zaburzeń sercowo-naczyniowych, mierzonym poziomem TMAO, niż dieta niskotłuszczowa. 

Ponadto dieta zawierająca duże ilości białka zwierzęcego pochodzącego z tłustego mięsa i nabiału przyczynia się do rozwoju hipercholesterolemii, a w konsekwencji do powstania miażdżycy powodującej odkładanie złogów cholesterolu w tętnicach. Miażdżyca doprowadza do zatykania światła naczyń krwionośnych, czyli do zatorów tętniczych mogących wywołać zawał serca lub udar niedokrwienny mózgu. 

Podsumowanie 

Nie istnieją długoterminowe badania wskazujące, że restrykcyjne diety o niskiej zawartości węglowodanów i błonnika, takie jak dieta Kwaśniewskiego, czy dieta Atkinsa, są korzystne dla zdrowia w dłuższej perspektywie. Dieta Kwaśniewskiego nie jest polecana przez polskich dietetyków z uwagi na jej negatywny wpływ na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego i stany niedoborowe składników odżywczych, do których doprowadza zbyt długie przestrzeganie zasad diety wysokotłuszczowej. Stosowanie diet niskowęglowodanowych powinno być konsultowane ze specjalistą ds. żywienia, Bibliografia:

• https://www.medicalnewstoday.com/articles/epilepsy-atkins-diet-combined-with-medication-may-help-prevent-seizures
• https://www.healthline.com/nutrition/atkins-diet-101
• Mansoor N, Vinknes KJ, Veierød MB, Retterstøl K. Effects of low-carbohydrate diets v. low-fat diets on body weight and cardiovascular risk factors: a meta-analysis of randomised controlled trials. Br J Nutr. 2016 Feb 14;115(3):466-79. doi: 10.1017/S0007114515004699. PMID: 26768850.