Czy dieta paleo jest zdrowa?

Dieta paleo już od kilku lat jest intensywnie promowana i zachwalana w internecie. Opiera się ona na założeniu, że najwłaściwszym i najzdrowszym sposobem odżywiania jest dieta człowieka pierwotnego z okresu paleolitu, czyli taka, do której nasz organizm jest podobno najlepiej przystosowany. Czy rzeczywiście takie podejście ma sens i dieta z czasów naszych dalekich przodków jest słusznym kierunkiem?

Co to jest dieta paleo?

Dieta paleo, która ma naśladować dietę pierwszych ludzi (z okresu paleolitu), przede wszystkim eliminuje wszelkiego rodzaju żywność przetworzoną. Posiłki paleo składają się z naturalnych, prostych produktów, bez dodatku cukru, soli oraz wszelkich innych ulepszaczy smaku. Jest dietą niskowęglowodanową, co oznacza, że z węglowodanów pochodzi w niej ok. 25% energii. Nie polega na liczeniu kalorii, a jedynie stosowaniu odpowiedniego doboru produktów spożywczych – glównie mięsa, ryb, jajek oraz większości produktów roślinnych. Wykluczone są natomiast produkty zbożowe, mleczne, a często również nasiona roślin strączkowych. Należy jednak zaznaczyć, że jeżeli chodzi o jadłospis w okresie paleolitu, możemy opierać się jedynie na przypuszczeniach, ponieważ żadne badania nie dostarczą nam pełnych informacji o tak odległych czasach.

Czy powinniśmy jeść to, co jaskiniowcy?

Załóżmy, że nasze przypuszczenia co do dawnej diety są słuszne. Ale czy nasz styl życia w jakimkolwiek stopniu przypomina ten z początków naszego gatunku? Czy można powiedzieć, że mamy takie same potrzeby żywieniowe? Przede wszystkim kiedyś ludzie mieli nieporównywalnie większą aktywność fizyczną. Musieli ciężko pracować, aby zebrać potrzebną do wyżywienia rodziny ilość pożywienia i niejednokrotnie godzinami polować na zwierzęta – a to zadanie wiązało się dodatkowo z ryzykiem utraty życia. Dziś bardzo często wykonujemy w ciągu dnia minimalną ilość kroków, doświadczamy zupełnie innego rodzaju stresu – nasze życie po prostu bardzo różni się od tamtego. Długość życia w tamtym czasie była prawdopodobnie znacznie krótsza. Nie możemy stwierdzić, czy ludzie borykali się z jakimiś chorobami lub czy choroby te dotknęłyby ich z czasem, gdyby żyli dłużej.

Czy dieta paleo może być zdrowa?

W diecie paleo przede wszystkim mamy bardzo duży udział tłuszczów zwierzęcych. W świetle współczesnych badań naukowych taki jadłospis może przyczyniać się m.in do wzrostu ryzyka chorób układu krążenia. Wysoka zawartość białka może natomiast stanowić obciążenie dla nerek. Eliminacja z diety produktów mlecznych zwiększa ryzyko niedoboru wapnia, a co za tym idzie – wystąpienia osteoporozy. Produkty zbożowe, których również w diecie paleo brakuje, to ważne źródło błonnika pokarmowego oraz wielu składników mineralnych. Na co dzień, bez pomocy specjalisty, prawidłowe zbilansowanie jadłospisu na zasadach paleo może być trudne, dlatego duża część osób stosujących tę dietę na własną rękę jest narażona na niedobory pokarmowe. Optymalną dietą dla współczesnego człowieka, rekomendowaną m.in. przez Światową Organizcję Żdrowia, jest dieta śródziemnomorska.

Skąd te pozytywne opinie?

W internecie można przeczytać opinie, że dieta paleo pomaga pozbyć się zbędnych kilogramów lub poprawić stan zdrowia. Rzeczywiście, diety o obniżonej zawartości węglowodanów prowadzą do spadku masy ciała. Jednak według badań różnica w efektywności diet nisko- i normowęglowodanowych jest wyraźna tylko na początku odchudzania. Efekty długofalowe są natomiast porównywalne. Trudno więc nie zgodzić się z twierdzeniem, że po przejściu na dietę paleo widoczny będzie efekt na wadze. Przyczynia się do tego też zmniejszona ilość spożywanych kalorii, ponieważ posiłki białkowo-tłuszczowe powodują dłuższe uczucie sytości i osłabienie apetytu. Eliminacja z diety cukru i żywności przetworzonej z pewnością prowadzi do poprawy stanu zdrowia i samopoczucia. Tą zasadę można jednak bez przeszkód stosować bez narażania się na efekty uboczne zbyt niskiej zawartości węglowodanów oraz nadmiaru tłuszczu i białka. Pamiętajmy także, że zdrowotne konsekwencje niewłaściwego odżywiania pojawiają się najczęściej po dłuższym czasie, nawet jeśli na początku czujemy się dobrze. 

Dieta paleo, w odróżnieniu od diety prawidłowo zbilansowanej, nie jest rekomendowana jako zdrowe odżywianie. Tylko niektóre jej zasady są warte uwagi, inne natomiast w dłuższej perspektywie mogą wpływać na pogorszenie stanu zdrowia. Nasze potrzeby żywieniowe różnią się diametralnie od potrzeb ludzi pierwotnych. Z całą pewnością dieta uwzględniająca współczesną wiedzę o człowieku i żywieniu najlepiej zadba o nasze zdrowie i samopoczucie.